Chết thay…
+++
Cách đây không lâu có một phiên tòa diễn ra trong những cảm xúc lẫn lộn. Phán quyết cuối cùng của toà: kẻ giết người sẽ bị tử hình. Bài báo tường thuật vụ việc này cung cấp khá nhiều chi tiết nóng hổi nhưng có một chi tiết nổi bật khiến những người có mặt vừa chạnh lòng đau xót vừa cảm phục sâu xa. Đó là: người mẹ già của kẻ tử tội cứ khóc lóc van xin toà cho mình được chết thay con.
Hẳn ta vẫn nhớ một câu chuyện có thật khác xảy ra trong đệ nhị thứ chiến: linh mục Maximilian Kolbe xin được chết thay cho một người tù chẳng hề thân quen trong trại tập trung Đức quốc xã. Vâng, dám chết thay cho tội của người khác là điều cao quý tinh tuyền nhất trong trái tim con người.
Làm sao con người có thể hy sinh mạng sống cho nhau? Chắc chắn bản năng sinh tồn trong con người sẽ nổi lên chống lại. Chỉ cần nhìn xung quanh, ta sẽ thấy nhiều người khổ đau đến mức tột cùng vẫn cố gắng duy trì sự sống quý giá của mình đấy thôi. Câu hỏi đặt ra là: Làm sao con người có thể hy sinh mạng sống cho nhau?
Không biết ý kiến của bạn thế nào chứ mình đang nghĩ đến một nguyên nhân mà mình cho là cốt lõi nhất: vì yêu. Nếu không có tình yêu thật sự, chẳng ai dám chết thay cho người khác. Điều này gợi cho ta nhớ đến lời của Phaolô, người từng đi bách hại các môn đệ của Thầy Giêsu: “…họa may có ai dám chết vì một người lương thiện chăng. Thế mà Ðức Giêsu Kitô đã chết vì chúng ta, ngay khi chúng ta còn là những người tội lỗi; đó là bằng chứng Thiên Chúa yêu thương chúng ta.”(Rom 5:7-8) Vâng, Thiên-Chúa-làm-người, Giêsu Kitô, chết thay cho tội của nhân loại chúng ta. Nhưng chết thay là thế nào? Cách đây không lâu, có một em thiếu nhi thắc mắc: “Vì con người phạm tội, Chúa Giêsu xuống thế chuộc tội cho họ. Chúa Cha có ác quá không khi bắt Con Một của mình phải chết đau đớn trên thập giá?” Thắc mắc trẻ thơ đôi khi khá rắc rối, bạn nhỉ? Mời bạn từ từ so sánh một chút các câu chuyện để thấy nó phức tạp thế nào nhé.
Trong câu chuyện của người mẹ xin chết cho con và câu chuyện linh mục Kolbe chết thay cho một người tù, ta đều thấy có 3 bên: luật pháp được quan toà đại diện, phạm nhân và người xin chết thay. Còn trong trường hợp Đức Giêsu chết thay cho nhân loại thì: người phạm tội là chúng ta và người tự nguyện chết thay là Đức Giêsu, thế còn quan toà là ai? Rõ ràng quan toà không thể là Satan vì nó không có quyền trên Thiên Chúa. Nếu quan toà là Chúa Cha thì Chúa Cha sẽ bị coi là “ác” trong mắt em thiếu nhi ấy. Vậy thì thế nào đây?
Lại có một câu chuyện khác được dùng như một nỗ lực lý giải về việc “chết thay” của Chúa dành cho con người như sau: Có một ông vua nọ vì để chấm dứt tệ nạn trong vương quốc nên đã họp triều đình và ban hành những luật lệ rất nghiêm minh. Luật này áp dụng cho tất cả mọi người, kể cả hoàng thân quốc thích. Những ngày đầu ai cũng thực hiện nghiêm chỉnh làm nhà vua rất hài lòng. Thế rồi một hôm nhà vua nghe có một người bị bắt quả tang đang ăn trộm. Ông ra lệnh nghiêm trị phạm nhân theo luật đã định. Vương quốc yên ổn được thêm một thời gian nữa. Rồi ngày nọ, ông lại nghe tin bắt được một kẻ phạm tội hành hung người khác. Lần này nhà vua đích thân đến xem mặt kẻ hung hăng kia để trị tội. Khi phạm nhân được giải vào công đường, nhà vua vừa giận sôi lên vừa buồn bã khi nhận ra đó chính là con trai của mình. Nhưng luật đã ra, phải thi hành thì mới trị quốc được. Chiếu theo luật, ông ra lệnh đánh hoàng tử bốn mươi hèo. Lý hình chuẩn bị ra tay thì nhà vua nói: “Khoan đã!” Rồi ông đến nằm lên trên hoàng tử để che cho con và ra lệnh tiến hành đánh cho đủ số hèo như quy định. Nhà vua chịu phạt thay cho con trai. Vì tuổi đã lớn và đang có trọng bệnh, số hèo kia vượt quá sức chịu đựng của nhà vua nên ít ngày sau đó ông đã băng hà.
Ở đây ta vẫn thấy có 3 bên liên quan: luật pháp (do vua thiết lập, vua làm quan toà xử án), phạm nhân (hoàng tử) và người chịu phạt thay (chính là nhà vua). Trong bức tranh này, nhà vua “ở trong hệ thống luật” nên chịu án phạt thay cho hoàng tử là chấp nhận được. Nếu ta ví Thiên Chúa giống như nhà vua nọ thì sẽ giải quyết được gì không? Bức tranh sẽ như thế này: Thiên Chúa đặt ra luật lệ nào đó cho con người, tự đặt chính mình ở dưới nó, rồi tự xử phạt mình thay cho con người phạm tội. Cách nào đó, Thiên Chúa bây giờ không còn là Đấng Tối Cao vượt trên mọi sự nữa vì luật của Người đặt ra chi phối chính Người, muốn sửa lại xem ra cũng hơi kẹt, kẹt cho việc “trị quốc” (chẳng còn nghiêm minh) và kẹt cho “uy tín” của Người (Chúa chẳng lường trước được trục trặc). Nói cách khác, Chúa nằm trong hệ thống luật ấy và lệ thuộc vào nó. Có điều gì đó bất ổn ở đây. Bạn thấy thế nào?
Chúng mình tiếp tục đào sâu suy tư thêm chút nữa nhé. Mình có một câu chuyện khác xin được kể cùng bạn để xem có giúp khai sáng vấn đề được chút nào không. Vì câu chuyện này quá phong phú nên nếu kể chi tiết sẽ mất nhiều năm. Cho mình tóm tắt thật ngắn trong khả năng giới hạn của mình. Có thể bạn cũng đã nghe rồi. Chuyện là thế này:
Trước khi bất cứ điều gì hiện hữu, chỉ có Tình Yêu Tuyệt Đối. Tình Yêu Tuyệt Đối là Thiên Chúa Ba Ngôi. Vì tình yêu trong Thiên Chúa Ba Ngôi quá sung mãn nên đã trào ra sáng tạo mọi sự tốt lành. Trong vũ trụ này, Thiên Chúa âu yếm tạo thành con người. Đối với Thiên Chúa, họ là những người con rất đỗi quý yêu vì đã được sinh ra từ trái tim tuôn trào yêu thương của một Người Cha (Mt 6:9).
Vì Thiên Chúa là Tình Yêu (1Ga 4:8) nên “hình ảnh của Chúa” (Stk 1:27), tức là con người, cũng được tạo dựng từ tình yêu, sống chìm ngập trong tình yêu và được mời quy hướng về tình yêu để hoàn thành mình trong tình yêu. Thiên Chúa dùng chính bản chất của Người “là tình yêu” để đối xử với con cái nên Chúa cũng mong họ dùng tình yêu mà đáp lại. Để bảo đảm cho mối tương quan hai chiều này được trọn vẹn là tình yêu, Thiên Chúa tạo nên Tự Do và trân trọng đặt nó vào trong họ. Bởi thế, từ ban đầu bản chất của tự do là cao quý. Không có tự do lựa chọn, tình yêu từ phía con cái sẽ trở thành méo mó, dúm dó, sợ sệt. Sự đáp trả của họ sẽ mang màu sắc của miễn cưỡng, ép buộc. Tiếp theo, tự do này chỉ có nghĩa khi nó có khả năng tạo ra trách nhiệm. Trách nhiệm bảo đảm cho sự hiện hữu của tự do đích thực. Vì vậy, trách nhiệm là kết quả tất yếu của tự do. Thêm nữa, Thiên Chúa cũng đặt vào con cái mình lương tâm, trí khôn, ý chí và nhiều hỗ trợ khác để hướng dẫn họ sử dụng tự do một cách yêu thương và công chính.
Thế rồi, với hành trang ấy, con người bước đi trong hành trình thực hiện đời mình. Thiên Chúa, người Cha yêu thương, luôn dõi theo từng bước chân con. Vì tuyệt đối tôn trọng tự do của con nên Cha chỉ nhẹ nhàng đồng hành để dạy dỗ, hướng dẫn con sống trong tình yêu của Cha bởi đó chính là nơi họ đã xuất phát và sẽ trở về. Cha không làm gì để tự do của con bị ảnh hưởng. Cách nào đó, Cha vừa song hành bên con vừa chấp nhận mình ở ngoài “hệ thống tự do” này để quyết định cuối cùng luôn thuộc về con. Cứ thế, con tự do bước đi trong niềm tin và sự săn sóc chu đáo mà nhẹ nhàng của Cha.
Bạn mến, chúng mình đều biết rõ phần còn lại của câu chuyện: con người bắt đầu lạm dụng tự do quyết định mà hành động tiêu cực dẫn đến đủ thứ đổ vỡ hại bản thân hại tha nhân. Tự do lựa chọn sinh ra trách nhiệm tương ứng với nó. Trách nhiệm ấy thuộc về con người, cũng là người con. Những hướng dẫn Cha đã đặt trong con như lương tâm, trí khôn và ý chí bị con gạt qua một bên. Con lạm dụng tự do để phạm tội, thậm chí chống lại chính Cha mình. Tội lỗi dẫn đến bất hạnh và sự chết đè nặng lên thân phận con. (Rom 5:12b) Con quá yếu đuối không thể gánh được trách nhiệm kinh khủng do mình tạo ra này. Tắt một lời, con không thể tự cứu mình. Đủ thứ xáo trộn thâm nhập vào cuộc sống vốn dĩ là bình yên làm con hoang mang, sợ hãi, nghi ngờ, ghen ghét, hận thù, tuyệt vọng. (Rom 3:23) Con không còn tin vào tình yêu nơi bản thân, lại càng không dám mơ có một Tình Yêu Trọn Vẹn Tuyệt Đối. Tha thứ, hoà giải, bình an, yêu thương bỗng trở thành những khái niệm mơ hồ, xa lạ.
Người Cha nhân hậu, Thiên Chúa Ba Ngôi, vẫn luôn dõi theo từng bước con mình. Thấy con như vậy mà xót xa. Chứng kiến cảnh con lao đao kinh hoàng và bất lực trước sự chết do chính con tạo ra, Cha chạnh thương mà tự nguyện đồng lao cộng khổ. Hậu quả con gây ra, giờ đây Cha tự nguyện gánh chịu. Cha không bao giờ đòi lại món quà tự do vì nó vẫn cần thiết để bảo đảm việc đáp trả của con là thật sự thương yêu đối với Cha. Cung cách của Cha luôn luôn là yêu thương cho đến cùng nên Cha tiếp tục chọn hy sinh cho con đến cùng. Đối với Cha, đó là cách tốt nhất để đưa con trở về với Tình Yêu, nơi con sẽ gặp lại chính mình và tìm lại được an vui. Cha mong con được cảm hoá khi đứng trước một tình yêu lớn lao thẳm sâu. Cha mong con hiểu tấm lòng Cha, tấm lòng của Thiên Chúa Tình yêu, mà an tâm quay về để được hạnh phúc. (Lc 15: 20-24) Từ khi con được tạo dựng, lúc nào Cha cũng khát khao thể hiện hơn nữa tình yêu dành cho con qua càng nhiều cách thức càng tốt. Bởi thế, trái tim nhạy bén của Cha thấy ngay một cơ hội để bày tỏ khát khao ấy trong sự khốn sự nạn của con.
Thế rồi, Thiên Chúa Ba Ngôi ngàn trùng chí thánh quyết định giúp con tìm lại mình. Thiên Chúa tự nguyện trở nên như con trong thân phận người để đến bên con thật gần (Ga 1:14). Luôn luôn tôn trọng tự do của con nên Người đến thật nhẹ nhàng, nhẹ nhàng đến nỗi con chẳng nhận ra Người đang hiện diện tràn đầy nơi Giêsu Kitô (Ga 1:10-11), Đấng vì yêu đã đến trong dòng đời này để vác thay gánh nặng cho con.
+++
Đức Giêsu đi khắp mọi nẻo đường tìm kiếm con người. Giêsu khóc với người khóc, vui với người vui. Mọi thân phận đều được đón nhận, chữa lành và thăng tiến. Bất cứ ai hiểu biết Giêsu đều tìm lại được chính mình cùng với phẩm giá và bình an. Người ta nhận ra nơi Giêsu bình dân gần gũi ấy nguồn sự thật và tình yêu vô biên lạ lùng.
+++
Tự do là thứ cao quý tự ban đầu khi nó gắn bó với tình yêu. Nhưng con người, trong đó có chúng mình, dùng nó để lựa chọn một hướng đi khác. Thiên Chúa vì yêu nên tôn trọng đến cùng. Và chuyện kinh khủng nhất đã xảy ra:
Con người, tức là những người con đã được tạo tác từ trái tim yêu thương tuôn trào, ra tay giết chính Đấng Yêu Thương. Đồi Van-vê chiều hôm ấy chứng kiến hai cảnh tượng trái ngược nhau. Cảnh một là cảnh tệ hại nhất trong lịch sử nhân loại: con dùng tự do Cha ban mà giết Cha; cảnh hai là cảnh tuyệt vời nhất mà chỉ ai sống trong tình yêu mới hiểu: Cha tận hiến cho con, Cha chết thay con. (Phil 2:6-9; Rom 5:8)
Giờ khắc Giêsu Kitô chết trên thập giá là giờ khắc Thiên Chúa trao hết sự sống cho chúng ta.
Mời bạn nhắm mắt trong giây lát để tâm trí được lắng đọng mà chiêm ngưỡng Tình Yêu đang được trao dâng cho mình.
+++
Sự hy sinh của Chúa Giêsu Kitô không đi vào bế tắc mà mở ra một khung trời mới cho con người. Từ đây, con người hiểu rằng tự do đối với tội lỗi ích kỷ và gắn bó với tình yêu mới là sự tự do cần thiết nhất. Từ đây, con hiểu được Cha thương con đến mức nào. Từ đây, con đã tìm lại được Tình Yêu Tuyệt Đối. Từ đây, con hiểu được giá trị đích thực của mình trong mắt Cha. Từ đây, con không còn bất cứ lý do gì để sợ hãi trên đường trở về với Cha. Giờ đây, con tìm lại được bản thân mình vì Cha đang ôm hôn con.
+++
Bạn mến, đây chỉ là một trong những nỗ lực suy tư đơn sơ về một mầu nhiệm vô cùng phong phú, thẳm sâu. Còn rất nhiều khía cạnh ý nghĩa khác về sự hy sinh của Thiên Chúa nơi Thầy Giêsu dành cho nhân loại. Chúng mình tiếp tục cầu nguyện, suy gẫm, học hỏi để hiểu hơn về tình yêu vô điều kiện của Người, bạn nhé.
Đại Lễ Phục Sinh về đến nơi rồi. Để đi vào chiều sâu của tình yêu Thiên Chúa, mời bạn cảm nếm lại những lời này:
“Tội lỗi của chúng ta, chính Người đã mang vào thân thể mà đưa lên cây thập giá, để một khi đã chết với tội, chúng ta sống cuộc đời công chính… Vì Người phải mang những vết thương mà anh em được chữa lành.” (1Pr 2: 21b, 24)
Ðây là điều răn của Thầy:
anh em hãy yêu thương nhau
như Thầy đã yêu thương anh em.
Không ai có tình thương lớn hơn
tình thương của người hy sinh
mạng sống mình cho bạn hữu. (Ga 15: 12-13)
Bạn ơi, Thiên Chúa nơi Thầy Giêsu tự hiến mạng sống mình cho chúng ta. Đó là quà tặng lớn nhất trên đời mà ta có thể có được. Nhưng quà tặng chỉ trở thành của ta khi ta mở lòng đón nhận. Dĩ nhiên, ta hoàn toàn tự do trước quà tặng của tình Chúa. Nếu ta khước từ, ta tự biến sự “chết thay” quý giá ấy trở thành vô nghĩa. Nếu ta trân trọng đón nhận thì ta đang chạm vào ơn cứu độ và sự sống mới.
Joseph Việt, O.Carm.
Tiếng Anh: https://only3minutes.wordpress.com/english/die-for/
